niedziela, 20 lutego 2022

Wrócę przed nocą. Reportaż o przemilczanym. Jerzy Szperkowicz

 

TYTUŁWrócę przed nocą.
 Reportaż o przemilczanym.
AUTOR: Jerzy Szperkowicz
WYDAWNICTWO: Znak Literanova
GATUNEK: literatura faktu
LICZBA STRON: 222
DATA PREMIERY: 10 maja 2021



Zdjęcie autorskie Iza w labiryncie książek



Dziś, 20 lutego 2022 roku, kiedy to piszę, dotarła do mnie informacja, że autor zmarł. Miał 89 lat.
Rocznik 1933, reporter, publicysta i pisarz. Prywatnie mąż Hanny Krall, tak TEJ Hanny Krall.

Ta książka to reporterskie śledztwo, które miało na celu ustalenie co się stało z mamą autora. W pewną październikową noc 1943 roku kobieta wyszła z domu i już nie wróciła. Po latach syn próbuje odtworzyć wydarzenia tamtej nocy. Odwiedza miejsca i ludzi, którzy mogą mu pomóc w tym zadaniu. Czy mu się uda? A to już musisz przeczytać sam.

Dwa aspekty zasługują na uwagę. 
Jednym z nich są emocje. Mały Jurek miał 10 lat, kiedy ostatni raz widział mamę. Przez całe życie zmagał się z niewiedzą lub podejrzeniami co stało się tamtej nocy. I te emocje czułam w trakcie czytania. Nasuwało się mnóstwo pytań. Myśli kłębiły się nieokiełznane.
Drugim jest język, jakim autor przedstawia tę historię. Czasami bardzo emocjonalny, czasami oschły. Wielokrotnie na granicy poezji, a niekiedy wydaje się wręcz surowy. 
Wynik tego śledztwa, o którym nie napiszę, mnie osobiście zaskoczył. Miałam jednak nadzieję, że prawda będzie inna. A okazała się bolesna i ciężka do przyjęcia.
Ta książka to efekt wielu lat poszukiwań, dociekań, podróży, rozmów i pytań. Autor bardzo długo przygotowywał się do jej napisania. Był w trakcie pisania kontynuacji tej książki, kiedy rozstał się z życiem. Mam tylko cichą nadzieję, że tam, gdzie teraz jest spotka się ze swoją mamą. I wreszcie zazna spokoju.

Dziękuję Panie Jerzy za tę książkę. Nie jest łatwo prowadzić śledztwo reporterskie we własnej sprawie. Panu się udało.

Polecam.

piątek, 18 lutego 2022

Kurierka. Historia kobiety, która mogła zatrzymać Holocaust. Stanisław Zasada

 

TYTUŁ: Kurierka. 
Historia kobiety, która mogła zatrzymać Holocaust
AUTOR: Stanisław Zasada 
WYDAWNICTWO: Agora
GATUNEK: literatura faktu
STRON: 300
DATA PREMIERY: 21 października 2021



Zdjęcie autorskie Iza w labiryncie książek



Zastanawiam się kto zrobił tej książce taką krzywdę. Tak, krzywdę. Bo tytuł i okładka nie pasują do treści. A może tytuł jej nadała osoba, której jej nie czytała? Takie są moje wrażenia i przyczyna wkurzenia jednocześnie. Na okładce jest postać Władysławy Rzepeckiej i do tego ten tytuł: Historia kobiety, która mogła zatrzymać Holocaust. Serio? 

Po pierwsze: to nie jest książka tylko o KURIERCE. To opowieść o ruchu oporu w okupowanej Polsce i bardzo wielu KURIERACH. Rzepecka oczywiście jest, ale jest jedną z wielu osób, które narażały życie, aby świat się dowiedział co dzieje się na ziemiach polskich w czasie drugiej wojny światowej. Nie umniejszam jej znaczenia, ale próbuję dowieść, że tytuł wprowadza czytelnika w błąd. Na kartach tej książki występują inne znane postaci jak Witold Pilecki czy Jan Karski, ale też dużo innych ludzi, które zginęli bezimiennie w obronie swojego kraju. 
Po drugie: kto uwierzy, że jedna kobieta mogła zatrzymać Holocaust? Wykonała ważne zadanie, które było niebezpieczne, ale to nie od niej zależało zatrzymanie bądź nie działań w Europie. Dla mnie tytuł bardzo komercyjny, taki dla przyciągnięcia uwagi. Zdecydowanie lepiej by było dla książki, gdyby tytuł i okładka odzwierciedlały treść, bo ona jest naprawdę świetna.

Gdy już kurz wkurzenia opadł, to mogę napisać, że to jest naprawdę interesująca książka napisana w sposób bardzo dobry. Autor potrafi przyciągnąć uwagę i ani na moment jej nie puszczać. Czyta się z dużym zainteresowaniem niczym powieść szpiegowską. I jest to atut, a nie zarzut.

Pisarz świetnie przedstawił ten ważny epizod w czasie drugiej wojny światowej. Opowiada o wielu bardzo odważnych ludziach, którzy chcieli, aby świat dowiedział się co dzieje się z Żydami w Polsce. Dowiemy się kim był Andrzej Harat, jakie zadanie wykonała Władysława Harat, co zrobił Jak Karski, kto działał z Witoldem Pileckim w Auschwitz i jakie czynności  podejmował emisariusz w Stanach Zjednoczonych. Jest dużo informacji o ruchu oporu w Auschwitz, ich działaniach i problemach. Poczytamy też o reakcjach innych państw na informacje, którzy Polacy wykradli z obozu. Książka porusza dużo tematów, które jak ciekawe, tak mało znane. Można poszerzyć swoją wiedzę w bardzo ciekawy sposób.

Mam nadzieję, że przekonałam Cię, że tę książkę warto przeczytać. Nie dość, że  dowiedziałam się wielu ciekawych informacji, to jeszcze zostałam po lekturze z mnóstwem pytań i refleksji. Mam syna w wieku Władysławy, wtedy kiedy to ona wykonywała niebezpieczną misję. Czy ja, jako matka, zgodziłabym się na takie działania swojego syna? To tylko jedno z wielu pytań.

Polecam.

czwartek, 17 lutego 2022

Cisza. Tomasz Lipko

 

TYTUŁCisza
AUTOR: Tomasz Lipko
WYDAWNICTWO: Znak Horyzont
GATUNEK: thriller/cyberthriller
STRON: 385 
DATA PREMIERY: 2 września 2021



Zdjęcie autorskie Iza w labiryncie książek



To moja trzecia książka tego autora. I kolejna, która sprowokowała wiele pytań.
I tutaj muszę zacząć tak, jak pisałam przy okazji poprzednich książek.

Ważna w tym wypadku jest osoba samego autora. Tomasz Lipko pracował w wielu zawodach i ma rozległe doświadczenia jako dziennikarz, reporter, korespondent wojenny, producent filmowy czy fotoreporter. Ważne jest to w kontekście tego, o czym pisze. Świat mediów, social mediów w szczególności, praca dziennikarza, policjanta czy polityka nie jest mu obcy. Po prostu wie, o czym pisze. 

Akcja dzieje się dwutorowo.

Bohaterami, tak jak i w poprzednich, jest trójka przyjaciół: ksiądz Bartek Heller, ksiądz, Radosław Bolesta, były prokurator rejonowy, Igor Hanys, policjant. Panowie spotykają się nie tylko w pracy, ale też na gruncie prywatnym.

Drugim torem toczy się akcja zupełnie odmiennie.
Yaara Alex to zaginiona dziewczyna i wróg obecnego systemu. Wraz z partnerem przemierzają Europę. Tylko w jakim celu? I dlaczego?

Podczas czytania można wiele razy się zastanawiać co mają wspólnego nasi bohaterowie z tych dwóch wątków. A zapewniam, że spotkanie ich będzie ciekawe i zaskakujące.

Osią tej lektury jest Awaria, taka przez duże A. Czego ona dotyczy? Szlag trafił Internet. Zniknął na całym świecie. Ludzie nie znają powodów tej sytuacji. Są zaniepokojeni, mówią delikatnie.
Na okładce jest napisane: Wyobraź sobie świat bez Internetu.
Tym zdaniem jest też reklamowana ta książka. I dla mnie jest to trochę niefortunne sformułowanie. Dlaczego? Bo ja jestem z tego pokolenia, które pamięta świat bez globalnej sieci. Tak, był taki czas. Choć teraz niektórym trudno to sobie wyobrazić. Trochę nie do końca dobry sposób reklamy. 
Proponuję takie małe zadanie. Usiądź i spisz na kartce, do czego potrzebny Ci net. Tak na spokojnie. Nie podsunę tu żadnej podpowiedzi. Ale za to wiele znajdziesz ich w książce. Ja sama, w trakcie czytania, zastanawiałam się nad wieloma sprawami. Autor wskazuje pewne zagrożenia, pokazuje różne sytuacje i rozważa wiele możliwych alternatyw przyszłości.
Jedno jest dosyć niepokojące. Czy sztuczna inteligencja wygra z człowiekiem w przyszłości?
I w którą stronę podąża cywilizacja?
Szczegóły tego thrillera są bardzo ciekawe i godne zastanowienia. Dlatego nie piszę zbyt szczegółowo, aby nie psuć frajdy z czytania.

Tomasz Lipko, tak samo jak Jakub Szamałek i Marc Elsberg, pisze o czymś, co jest ważne. Nie tylko o otaczającej rzeczywistości, ale także o zagrożeniach jakie w niej możemy spotkać. I potrafią skłonić czytelnika do przemyśleń. A możliwości w sieci i rozwój technologii, choć bardzo ułatwiają życie, niosą ze sobą mnóstwo niebezpieczeństw.

Walor edukacyjny jest w tej książce, moim zdaniem, największym atutem.

Polecam.

czwartek, 10 lutego 2022

Hob betuchen! Miej nadzieję! Wspomnienia Dory Reym z czasów Holocaustu

 

TYTUŁ: Hob betuchen! Miej nadzieję! 
Wspomnienia Dory Reym z czasów Holocaustu
AUTOR: Dora Reym, opracowanie Mira Reym Binford
WYDAWNICTWO: Fundacja Brama Cukermana
GATUNEK: wspomnienia
STRON: 186
DATA PREMIERY: rok 2018

Zdjęcie autorskie Iza w labiryncie książek



Ta niewielkich rozmiarów książeczka jest jak kawa espresso. Niewiele stron, a mnóstwo emocji.

Dora Reym spisała swoje wspomnienia dopiero w latach 70 XX wieku. Zrobiła to na prośbę swojej córki, Miry. Mira wraz z rodzicami przeżyli koszmar drugiej wojny światowej. Byli Żydami mieszkającymi w Będzinie. Najpierw trafili do getta w Będzinie, a potem do obozu w Auschwitz. 
Mira z dużą dokładnością opisuje życie przed wojną, jak i za murami getta. Niektóre fragmenty ściskają za serce.
Nie będę streszczać życiorysu rodziny Dory. To jest kolejny przykład na to, że to życie pisze najbardziej niewiarygodne biografie.
Te wspomnienia chwytają za gardło. Są obrazem pokazującym jak wielka może być miłość matki do córki. Na co gotowi są rodzice, aby uchronić swoje dziecko. W wielu momentach czytałam przez łzy. Sama mam córkę i nie mogłam sobie niektórych sytuacji wyobrazić. Książka zostawia czytelnika z mnóstwem pytań. Ja sobie najczęściej zadawałam pytanie: co ja bym zrobiła na miejscu Dory?

Nie mniej ważne od słów Dory są słowa jej córki Miry, które nakreśliła na wstępie. Polecam uwadze. Trochę inne spojrzenie na słowa matki.

Pięknym dopełnieniem są zdjęcia ludzi i dokumentów.

Ta książka to kolejne świadectwo okrutnych czasów.

Polecam.

poniedziałek, 7 lutego 2022

Ostateczne rozwiązanie. Historia holokaustu. Hans Mommsen

 

TYTUŁ: Ostateczne rozwiązanie. Historia holokaustu.
AUTOR: Hans Mommsen 
WYDAWNICTWO: Wydawnictwo RM
GATUNEK: literatura faktu
STRON: 232
DATA PREMIERY: 18 marca 2020



Zdjęcie autorskie Iza w labiryncie książek



W przypadku wielu książek ważna jest postać autora. Tak jest w tym przypadku. Hans Mommsen był niemieckim historykiem żyjącym w latach 1930-2015. Teoretycznie powinien pamiętać część opisywanych przez siebie wydarzeń. Dla mnie istotnym faktem jest, że ten niemiecki historyk zadawał sobie to samo pytanie, które i mnie nie daje spokoju: jak mogło dojść w Europie w XX wieku do takiego ludobójstwa, jakim był Holocaust? Czy udało Mu się znaleźć odpowiedź?

Autor zaczyna analizę tematu od antysemityzmu w Republice Weimarskiej, awansu NSDAP, z dokładnością opisuje powstanie ustaw norymberskich, jak przebiegało wyłączanie Żydów z gospodarki, publiczny lincz w Noc Kryształową, opisuje politykę przesiedleń w czasie drugiej wojny światowej, zagładę rasową w Związku Radzieckim i w Generalnym Gubernatorstwie, aby przenieść się do Auschwitz jako symbolu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". Kończy na dniu 17 lipca 1942 roku. Dlaczego? A to już trzeba doczytać.

Książka jest napisana przystępnym językiem, choć miałam obawy czy historyk potrafi napisać książkę dla szerszego grona odbiorców. Fakty przedstawione w szerokim świetle wielu innych aspektów, jak chociażby społecznych czy gospodarczych. Autor łączy niektóre fakty, wysnuwa wnioski, pokazuje zależności. Nie ocenia, ale zadaje pytania, na które czytelnik będzie szukał odpowiedzi.
Mommsen zwraca uwagę na słowa, którymi posługują się naziści. Są specjalistami od propagandy i mistrzami eufemizmów. Pierwszy z brzegu przykład: nie mówią o wywózkach ludności żydowskiej  tylko o przesiedleniach. Takich motywów jest w książce więcej. 

A gdyby ktoś zechciał zgłębiać temat jeszcze dokładniej, to polecam bibliografię. Zawiera się ona na 40 stronach!!! Polecam uwadze.

Czy ja dowiedziałam się czegoś nowego? Nie. Ale ja czytam książki z tej tematyki od ćwierćwiecza.
Czy książka jest idealna dla osób, które dopiero co zainteresowały się tą tematyką? Tak. Pozwoli poznać temat i, najważniejsze, usystematyzować posiadaną wiedzę.

Czy uzyskałam odpowiedź na pytanie z początku tekstu? Nie, ale dostałam w tej książce mnóstwo tematów do rozważań, które mogą mnie doprowadzić do tych odpowiedzi. Na wiele aspektów spojrzałam inaczej i kilka mnie zaintrygowało.

Czy polecam? Jak najbardziej! Od takich książek powinno zaczynać się zgłębiać historię Europy w XX wieku.

niedziela, 6 lutego 2022

Samobójcy. Listy z nazistowskich Niemiec. Christian Goeschel

 

TYTUŁ: Samobójcy. Listy z nazistowskich Niemiec. 
AUTOR: Christian Goeschel
WYDAWNICTWO: Wielka Litera
GATUNEK: literatura faktu
STRON: 304
DATA PREMIERY: 26 stycznia 2022


Zdjęcie autorskie Iza w labiryncie książek



Christian Goeschel to niemiecki historyk, rocznik 1978, który specjalizuje się tematyce dotyczącej Niemiec i Włoch. W trakcie swojej kariery naukowej przyglądał się zmianom w zachowaniu ludzi na przestrzeni lat. I tak powstała ta książka.

Autor podzielił opisywany przez siebie okres na pięć części.
W pierwszej analizuje samobójstwa w Republice Weimarskiej. Zastanawia się jak zakończenie pierwszej wojny światowej wpłynęło na postawy niemieckich obywateli. I jak traktat Wersalski przyjęli ci, którzy nie mogli pogodzić się z klęską Niemiec.
Druga część to samobójstwa pod znakiem swastyki, czyli lata 1933-1939. Przygląda się zmianom, jakie zachodzą w społeczeństwie pod rządami Hitlera. I rozważa przyczyny, które skłoniły Niemców do pożegnania się z życiem: warunki polityczne czy społeczne.
W trzeciej części bada zjawiska samobójstw niemieckich Żydów w latach 1933-1945. Polecam szczególnie tej rozdział, gdyż pokazuje jak ewaluowały represje wobec Żydów na przestrzeni lat. I jak reagowało niemieckie społeczeństwo na te zmiany.
Czwarta część obejmuje lata 1939-1944 i autor w niej bada przyczyny samobójstw w tak trudnym czasie, jakim jest wojna. Czy poczucie ciągłego zagrożenia miało wpływ na decyzję o odebraniu sobie życia?
Ostatnia część zaczyna się od słów:

Wiosną 1945 roku istnienie Trzeciej Rzeszy zakończyła masowa fala samobójstw. 

I tu podobnie, jak po zakończeniu pierwszej wojny światowej, nie wszyscy chcieli pogodzić się z takim zakończeniem konfliktu zbrojnego, a część z obywateli niemieckich uciekła w ten sposób przed odpowiedzialnością za swoje czyny.

W każdym z rozdziałów autor przytacza oryginalne listy samobójców oraz inne dokumenty. Choć uprzedza na początku książki, że niektóre nazwiska zostały zmienione zgodnie z prawem niemieckim chroniącym dane osobowe.
Na mnie zrobiła duże wrażenie bibliografia. Ponad 30 stron!!! To informacja dla tych czytelników, którzy poczują niedosyt i będą chcieli zgłębiać temat dalej.
Czyta się płynnie, pomimo dużej ilości nazwisk, dat i nazw. I najważniejsze: autor nie ocenia. Zastanawia się, rozważa, rozkłada na czynniki pierwsze powody, które wpłynęły na decyzję o zakończeniu życia, ale wnioski do wyciągnięcia pozostawia czytlenikowi.

Podsumowując: literatura faktu, która pozwala przyjrzeć się Niemcom i ich decyzjom dotyczącym  własnego życia w latach 1919-1945.

Polecam.